Kan een kat altijd hetzelfde eten? Of wil je kat liever gevarieerd eten?

Hoe vaak geef je een ander soort voer aan je kat? Dan bedoel ik niet alleen een andere 'smaak', maar echt een ander merk met een andere samenstelling.

Velen kattenbaasjes variëren bijna nooit met voedingen. Als de kat eenmaal iets lekker vind, dan wordt jaar in, jaar uit gegeven. Sommige merken dragen hier ook aan bij, door te adviseren dat het niet nodig is om de voeding van je kat regelmatig af te wisselen (lees: "blijf loyaal aan óns merk!"). Zij geven ook aan dat dit spijsverteringsproblemen of diarree kan veroorzaken. En hierin hebben ze deels gelijk: vaak zie je in de kattenbak wel dat de drollen minder solide zijn of richting diarree gaan als je wat nieuws probeert.

Maar waarom raden we voor mensen variëteit aan, terwijl we katten elke dag hetzelfde te eten geven? Is variëren met merken en smaken onzin voor katten? Of houdt je kat er ook van om gevarieerd te eten?

Waarom wisselen we niet van voeding?

De producent

Sommige producenten adviseren om niet te wisselen van voeding*, omdat het kan leiden tot darm- en spijsverteringsproblemen. Diarree is het gevolg. Persoonlijk denk ik dat het verkrijgen van merkloyaliteit de grootste drijfveer hier achter is. Toch zijn er ook merken die het afwisselen juist aanmoedigen, zoals Acana. [1] In hoeverre we dus ‘gewoon doen wat de producent zegt’ laat ik daarom maar in het midden.

Compleet

Op vele voedingen (vooral brokken) staat "compleet". Dit doet geloven alsof hierin alle voedingsstoffen zitten die je kat nodig heeft, van macronutriënten tot mineralen en vitaminen. Als álle bouwstenen erin zitten, doet dat vermoeden dat afwisseling niet noodzakelijk is.

Gemak

Ook gemak speelt een rol: één merk, één soort, één smaak. Mijn kat vind dít lekker en als het is mooi meegenomen als het ook nog eens niet te veel kost. Wat een tijd- en geldsverspilling als ik steeds opnieuw moet kijken naar andere merken (of smaken), die ze dan uiteindelijk niet wil eten…

De kat zelf

Sommige katten zijn ook zo kieskeurig dat ze soms niet eens ruiken aan het nieuwe voer voordat ze weglopen. Anderen zijn dapperder en proberen het, en krijgen toch diarree en moeten overgeven. Vaak wordt verzucht dat de kat zó kieskeurig is.

Waarom moet je juist wél verschillende merken voeren?

De hamvraag is, is het noodzakelijk om kattenvoer af te wisselen? Persoonlijk denk ik - zolang je kat gezond is - dat afwisseling van een paar merken goed is. Dit heeft een aantal redenen die van preventieve aard zijn, die ik hieronder verder zal toelichten:

1. Compleet varieert per merk
2. De levensfase bepaalt mede de behoeften
3. Optimale gezondheid
4. Ziekten en aandoeningen
5. Voeding stopt of verandert

Elk compleet voer is anders in hoeveelheden

Op vele voedingen staat dat het “compleet” is. Dit is volgens de regels van het FEDIAF (overzichtsorgaan van Europa). Dit houdt in dat er voor een lijst van voedingsstoffen van ongeveer een A4tje lang minima zijn opgesteld wat er in de voeding zit. het is superbelangrijk dit te controleren bij natvoer. Brokjes zijn altijd compleet.

Toch zijn hier wel een paar nuances te maken:

• Er zijn geen maxima opgesteld voor de meeste voedingsstoffen, en hierin hebben fabrikanten veel vrijheid
• Deze eisen zijn opgesteld voor het gemiddelde dier. Wijkt jouw dier af door wat voor reden dan ook, dan ligt een tekort alsnog op de loer.
• Voor sommige voedingsstoffen zijn geen minima of ratio’s opgesteld. Een voorbeeld is omega-3 EPA en DHA en de ratio met omega-6 vetzuren.

Door te wisselen van merken verklein je de kans dat je kat een tekort of overschot opbouwt over korte of lange termijn, die de fabrikant gemist heeft.

De levensfase bepaalt de behoeften

De leeftijd (levensfase) van de kat bepaalt hoeveel behoefte hij heeft aan proteïne en calorieën.

• Een kitten is nog volop in de groei. Daarvoor zijn eiwitten belangrijk, maar ook vetten - deze leveren de energie die een kitten nodig heeft.
• Een gecastreerde kat heeft zo'n 25% minder calorieën nodig dan zijn intacte kattenvriendje. Het vettere kittenvoer kan bij een gecastreerde kat daardoor sneller zorgen voor overgewicht.
• Senior katten (vanaf ongeveer 12 jaar) hebben weer meer eiwit nodig dan volwassen katten, omdat hun eiwit verwerkingsproces minder efficiënt wordt.

Aanpassen op de levensfase is dus belangrijk.

Persoonlijke note: Helaas maken veel diervoerproducenten hier misbruik van in hun labels. Senior voer bevat nog altijd minder eiwitten uit angst voor nierproblemen, alhoewel dit allang ontkracht is zolang de kat gezonde nieren heeft. In Sterilised voeding wordt vet vervangen door koolhydraat, waardoor het minder caloriedicht is, maar te weinig eiwit levert. Laat je niet in de luren leggen door de marketing!

Optimale gezondheid

Soms zijn signalen dat je kat niet zo lekker in zijn vel zit heel subtiel. Dit hoeft zich niet direct te uiten in ziekten, alhoewel het zeker het voorstadium kan zijn.

De vacht, kattenbak en gedrag kan je hier veel over vertellen. Heeft je kat een doffe vacht met schilfers? Zit de vacht in 'plukjes'? Is hij sloom of slaapt hij erg veel? Heeft hij diarree/slappe drollen of juist keiharde drollen? Heeft hij steeds jeuk?

Allen kunnen tekenen zijn dat je kat niet zo lekker in zijn vel zit, terwijl die niet per se van de ene op de andere dag ontstaan. Daardoor vallen ze niet altijd op - helemaal niet als iets 'altijd al zo geweest is'. Daar waar je kat op kan overleven ("niet dood aan gaat") is niet per se hetzelfde als optimale gezondheid.

Aandoeningen en ziekten voorkomen

Ook kan te weinig van één ding leiden tot ziekten. Bijvoorbeeld in de jaren '70 was taurine nog niet bekend en in de jaren '80 hielden fabrikanten hier te weinig rekening mee. Helaas zijn er katten overleden aan hartfalen door een taurine tekort.

We kunnen niet met 100% zekerheid zeggen dat dit nu niet meer gebeurt. Voeding blijft ingewikkelde materie en écht lange termijn veiligheidsstudies worden amper tot niet gedaan.

Voedsel allergieën en intolerantie lijken steeds meer voor te komen bijvoorbeeld. Een overmatige hoeveelheid van bepaalde stoffen kunnen zorgen diarree, gevoelige en geïrriteerde darmen en/of jeuk als gevolg van voedsel allergieën of -intolerantie. Steeds meer katten lijken slecht te kunnen tegen kip, vis en rund; de 3 meest gebruikte eiwitten in kattenvoer en tevens de top 3 allergenen. Jarenlang hetzelfde voeren verhoogt het risico op een allergische reactie.

Door wat afwisseling in merken te bieden, maak je de kans kleiner dat er een overschot of tekort ontstaat in 1 of meer voedingsstoffen.

Persoonlijke note: Ik zeg hiermee niet dat alles te voorkomen is door voeding af te wisselen. Echter denk ik wel dat variatie helpt om de kans te verminderen, omdat je voorkomt dat je steeds op 1 punt drukt als het ware.

De voeding verandert of stopt

Laatst zag ik een noodoproep van iemand: of iemand nog van merk X die en die variant had, want dat is het enige wat haar kat at. En dat ging uit de handel. Mevrouw had dus een zeer groot en urgent probleem voor haar lieve huistijger. En zij is niet de enige: ik zie dit behoorlijk vaak.

Het gebeurt vaker en soms onopvallender dan je denkt: de samenstelling van voedingen wordt regelmatig verandert. Het kan dan zomaar zijn dat je kat het opeens niet meer "lust", terwijl hij het tijden met smaak at. Dit is wat mij betreft ook een héle goede reden om te zorgen dat je kat meerdere soorten voedingen en merken lust. Dan is er altijd een back-up beschikbaar.

Waarom zijn katten kieskeurig?

Kittens leren van hun mama wat veilig en goede voeding is. Als mama het eet, dan kunnen de kittens het ook eten - en dat doen ze dan ook sneller. Dit is overlevingslessen regel 1: weet wat je kunt eten en wat niet. Daarom zijn katten er niet vaak happig op iets nieuws te proberen. Als ze er ziek van worden, kan het hun dood betekenen. Dit is de reden dat ik aanbeveel kittens zo jong mogelijk te leren wat voeding is en dus vooral natvoer en/of rauw vlees aan te bieden.

Tevens is kieskeurigheid gewenning. Het blijkt dat hoe langer katten op droogvoer zitten, hoe moeilijker het is om ze te switchen. In een onderzoek (2) kregen kittens (tussen 9-20 week) eerst brokjes, natvoer of rauw voer. Daarna kreeg ze voor langere tijd brokjes. Hoe langer ze op brokjes zaten, hoe moeilijker de herintroductie van natvoer was. Vanaf 7 maanden brokjes was er geen verschil meer te meten tussen wat ze eerst kregen en de ‘makkelijkheid’ van natvoer herintroductie.

Kieskeurigheid is dus eigenlijk overleven en gewenning. Dat betekent dat jong aanleren en vasthouden de makkelijkste manier is om katten andere voeding te laten eten, zeker als het zo verschilt in samenstelling en textuur zoals droogvoer en natvoer/rauw. Toch hebben katten ook een natuurlijke interesse in nieuw voer, dus het is zeker mogelijk je kat andere voeding te laten eten!

Mijn kat is ziek, moet ik wisselen van voer?

Als je kat ziek is, liggen de zaken vaak wat anders. Blijven eten is voor katten erg belangrijk, omdat ze anders last kunnen krijgen van leververvetting. Dat zorgt voor een misselijk gevoel, wat alles nog erger maakt. Toch is juist ziekte vaak dé reden voor vele kattenbaasjes om te wisselen van voer. In sommige gevallen ben ik daar zeker voor:

• Suikerziekte -  Bij vele katten is suikerziekte type 2 om te keren met een koolhydraatarm dieet. Het is dan mogelijk om minder of zelfs geen insuline meer te hoeven spuiten. Hoe eerder dit gestart wordt, hoe beter de prognose is.
• Blaasproblemen - Nog steeds bevelen dierenartsen brokjes aan bij blaasproblemen, terwijl allang bewezen is dat vochtrijke voeding beter werkt. Er is ook urinary natvoer van de grote merken, of je kunt kiezen zelf te verzuren. Hier lees je meer over de opties.
• Nierproblemen - Ook bij nieren is vochtrijke voeding heel belangrijk. Afhankelijk van hoe ver gevorderd de nieraandoening is, is het mogelijk verstandig over te gaan naar een vochtrijke voeding in plaats van brok.
• Allergie - Alhoewel jeuk niet altijd door voeding komt, is een eliminatie dieet een optie. Door kip, rund en vis te vermijden (een uitdaging op zichzelf), kan het zijn dat je kat zich stukken beter gaat voelen.

Het is NIET handig om dit te starten als je kat nog bij de dierenarts. Dan kan er juist een aversie voor die voeding ontstaan. Begin pas als je kat weer rustig en wel thuis is, en bouw het langzaam op.

Wanneer je niet moet wisselen

In sommige gevallen raad ik juist af om te wisselen. In die gevallen is het 'iets eten' beter dan de noodzaak om af te wisselen. Alvleesklierproblemen zijn hiervan een goed voorbeeld: als er iets is wat de eetlust opwekt, dan go for it.

Bij darmproblemen, zoals gevoelige darmen (IBD), kan wisselen een uitkomst zijn. Soms vermindert het de darmirritaties. Maar soms verergert het ook. Stabiliteit is dan belangrijker dan afwisseling.

Onthoud: Afwisseling moet helpen, niet meer schade doen.

Hoeveel afwisseling in kattenvoer is handig?

Je kunt afwisselen in merk en smaak. Variëteit in merk zorgt voor andere samenstellingen van macronutriënten, mineralen en vitaminen. Daarom kun je ongeveer 2 tot 4 merken kiezen die je afwisselt.

De smaak is de eiwitbron die gebruikt wordt, oftewel: de vleessoort. Let daarvoor goed op de ingrediëntenlijst. Als er staat 'met konijn', bedoelen ze dan dat 4% van de vlees en dierlijke bijproducten konijn is, of is het echt konijn?

Als je ongeveer 2 tot 4 verschillende eiwitbronnen hebt, wissel je voldoende af. Zolang er geen sprake is van allergie, kunnen kip en rund daar prima tussen zitten. Het is niet erg als je merken hebt die allebei dezelfde eiwitbron heeft.

Vis raad ik aan om wat minder te geven dan vleesvarianten, maar is een bron van goede omega 3 vetten en dus een zinvolle aanvulling voor af en toe.

Note: het is niet nodig om veel meer variatie aan te brengen in merk of eiwitbron. Zeker met het oog op allergieën is het daarom handig niet alle soorten (exotische) eiwitbronnen te proberen. Laat bijvoorbeeld paard, gans, kangoeroe, buffel, rendier en dat soort exotische diersoorten lekker staan.

Hoe pas je variatie toe in praktijk?

Het wisselen van kattenvoer kun je op verschillende manieren doen en is lang niet zo moeilijk als het klinkt.

Brok afwisselen

Bij brokjes raad ik aan de zak binnen 4 tot 6 weken op te maken (lees hier waarom). Daarom is het niet handig op hetzelfde moment meerdere zakken op te hebben.

Daarom raad ik aan om die 4 tot 6 weken merk A te geven en dan langzaam over te schakelen naar merk B. Zo wissel je gedurende het jaar 2 of 3 merken af in een rotatie.

Bijvoorbeeld in januari geef je Acana, in februari stap je over naar Celtic Connection en in maart begin je aan de Power of Nature. In april start je weer met Acana.

Natvoer afwisselen

Natvoer is sneller af te wisselen van merk. Zodra het blikje of pouch op is, begin je met een ander merk. Zo kun je makkelijk 2 tot 4 merken afwisselen.

Voor Lapje heb ik diverse blikjes van 50 en 200 gram. Toen ze jonger was zaten daar ook 400 grams blikken tussen. Ik mix deze al in de kast, zodat ik automatisch afwissel. Zo krijgt ze soms wel 2 of 3 merken op 1 dag, vooral met kleinere blikjes. Dit kan ik ook doen, omdat Lapje een maag als een tank heeft. Is jouw kat gevoeliger dan kun je het rustiger aan doen met wisselen.

Voor informatie voor het wisselen kun je hier meer leren, en als je je kat op natvoer wil overzetten heb ik hier meer tips verzameld.

Te verwachten: diarree

Er is altijd diarree te verwachten als je wisselt van voeding. Hoe langer je kat al hetzelfde eet, hoe groter de kans hierop is. Hetzelfde geldt overigens voor overgeven. Uiteraard is het nooit de bedoeling dat dit erg heftig wordt en/of lang aanhoudt. Dat gezegd hebbende, zachte drollen of milde diarree is een onderdeel van het proces, zéker als je naar meer natvoer gaat. Zolang het niet te erg wordt, kun je het een week of 2 geven. Wat 'niet te erg is' zul je zelf moeten beoordelen op basis van jouw kat gedrag en de kattenbak! Gebruik daarbij je boerenverstand.

Conclusie: Wissel wat af in de merken kattenvoer

Om problemen zoveel mogelijk voor te zijn, is het afwisselen van kattenvoeding zeker aan te raden. Het middelt mogelijke tekorten en overschotten van voedingsstoffen uit, je kunt de voeding aanpassen op de levensfase van je kat, je richt je meer op de optimale gezondheid van je kat en je vermindert de kans op ziekten. Bij voerwisseling is enige reactie, zoals diarree, te verwachten en normaal.

Tevens is het wisselen belangrijk, zodat je kat minder kieskeurig wordt. Hierdoor blijft wisselen mogelijk, ook als er sprake is van ziekte en andere voeding noodzakelijk wordt.

Lees verder: Hoe wissel je van kattenvoer?

Bronnen

*Royal Canin: Wanneer schakel je over op een andere voeding?

1. Acana (FAQ): What is rotation feeding?
2. Hamper (en anderen, 2012): Effects of early experience on food acceptance in a colony of adult research cats: A preliminary study
   1. Samenvatting: Healthy Pets

• iCatCare: Feeding your cat and kitten
• The Concious Cat: Rotation Diet for Cats
• PetMD: 6 Signs it’s time to change your cats food