Een goede en gezonde kattenvoer vinden voor jouw kat kan een hele opgave zijn. Er gaan verschillende verhalen over internet over vooral kattenbrokjes en rauwe voeding voor katten. Merken worden over en weer uitgewisseld en als je nog iets verder klinkt, krijg je nog een aantal termen om je oren geslingerd.

Zo voelde ik me toen ik net begon met kattenvoer onderzoeken: nogal verloren in de enorme hoop met informatie waaruit je dan maar wijs moet worden.

Een goede kattenvoer kan een enorme uitdaging zijn. In dit artikel ga ik dieper in op wat katten aan voeding nodig hebben, oftewel: Aan welke eisen moet goed kattenvoer voldoen? En waarom?

De kat is een carnivoor: Natuurlijk kattenvoeding

In mijn eerdere artikel legde ik al uit waarom een kat een verplichte carnivoor is. In het wild eten ze vooral kleine zoogdieren, zoals muizen, ratten en konijnen. Soms vangen ze ook een vogel, reptielen of spinnen. Vis eten ze eigenlijk bijna nooit.[1]

Alhoewel al deze prooidieren verschillen hebben, komen ze op een aantal vlakken ook overeen:

1. Ze bevatten 65 tot 75% vocht
2. Ze bevatten veel eiwitten en vetten
3. Ze bevatten amper koolhydraten

Vocht in voeding

Katten zijn geëvolueerd met vocht uit hun voeding. Ze ervaren niet snel dorst. En als ze water drinken, krijgen ze dit slechts met een paar druppels tegelijk binnen. Katten zijn hele inefficiënte drinkers.

Wanneer we de prooi vergelijken met beschikbare commerciële voeding valt iets belangrijks op. Een prooi bevat 65 tot 75% vocht. Brokjes bevatten slechts 5 tot 10% vocht. Natvoer zit meestal tussen de 75 en 85% vocht. Rauwe voeding is meestal gelijk aan prooien.

Katten op brokjes gaan meer drinken. Uit een onderzoek bleek dat ze maar liefst zes keer meer gingen drinken dan katten met een vochtrijk dieet.[2] Toch kregen de katten op het vochtarme dieet veel minder vocht binnen in totaal. De katten op natvoer kregen bijna 2 keer zoveel vocht binnen. En dat alleen maar omdat het vocht ín het eten zit.

Dit is mede een reden dat katten op een volledig brokdieet milde uitdrogingsverschijnselen kunnen laten zien. Als er nog meer risicofactoren samenkomen, kan het mis gaan. Denk bijvoorbeeld aan de genen die jouw katje hier kwetsbaar voor maakt. Problemen met zijn blaas- en nierproblemen zijn niet ver weg.

Lees meer: Hoeveel water hebben katten nodig?

Eiwitten zijn belangrijk voor de gezondheid

In prooien zit amper koolhydraten en dus zijn katten geëvolueerd om eiwitten om te zetten in energie. Dit heet gluco-neo-genesis. ‘Gluco’ staat voor glucose (suiker), ‘neo’ voor nieuw en ‘genesis’ voor het proces.

Hoeveel eiwitten heeft je kat nodig?

Een interessant onderzoek bekeek het verschil tussen het minimum en het optimale dat katten nodig hebben. Het verschil komt neer op 2,1 gram eiwit per kilo lichaamsgewicht^0,75 versus 5,2 gram eiwit per kilo lichaamsgewicht^0,75.[3]

Eiwitten zijn belangrijk bouwstoffen. Een kat gebruikt ze niet alleen voor energie, maar ook voor het onderhoud van spieren, organen en de huid. Er zijn echter ook aanwijzingen dat meer dan het minimum aan eiwitten goed is voor een sterker immuunsysteem bij mensen. Ik ga ervan uit dat dat ook voor katjes geldt.

Energie

In het wild krijgen katten ongeveer 52% van hun energie uit eiwitten.[1] Zelfs als ze zelf mochten kiezen tussen brokjes en natvoer, verlaagden ze dit niet.[4]

De 5,2 gram eiwit per kilo lichaamsgewicht kun je ook omrekenen naar een energie percentage. Voor gecastreerde katten is dit ongeveer 40% metaboliseerbare energie (ME). Voor intacte katten, die meer mag eten, moet dit minimaal 30% zijn.

Deze waarden houdt ik aan wanneer ik een voer beoordeel.

Wat is de kwaliteit van de eiwitten?

Alhoewel er een compleet aminozuurprofiel te maken is door diverse plantaardige eiwitten samen te voegen, ben ik hier geen voorstander van. Hier is namelijk meer bewerking voor nodig. Hoe ironisch is het dat we voor mensen vers aanraden, maar bij huisdieren sturen op bewerkte voeding? Dus probeer ik zo dicht mogelijk bij de basis te blijven.

Daarom kies ik liever voor verse of gedroogde vleestoevoegingen en eventueel een vleesmeel. Organen zijn welkom, want die bevatten veel voedingsstoffen. Taurine bijvoorbeeld zit in hart, ogen en hersenen. Lever bevat vitamine A.

Vlees een dierlijke bijproducten kunnen deze goede organen bevatten, maar ze kunnen ook bestaan uit de restjes van veren, hoeven en snavels. Mede afhankelijk van de prijs beoordeel ik dit: Een goedkoper merk kan hier nog mee wegkomen, maar zodra de prijs stijgt vind ik dit kwalijker. Ik betaal niet zoveel om vervolgens nog niet de kwaliteit te krijgen die ik graag wil.

Lees meer: De kwaliteit van eiwitten en over dierlijke bijproducten

Hoe zit het met de eiwitten in brok en natvoer?

Nu de hamvraag: Moet je kiezen voor brok of natvoer?

Wat betreft voldoende eiwitten zit je over het algemeen veiliger met een natvoer. Hier zit vaak meer vlees in wat resulteert in een hoger eiwitgehalte. Ja, zelfs als we het over supermarktmerken hebben! Wel is het belangrijk dat je bij natvoer controleert dat het 'compleet' of 'volledig' is. Dat staat op het etiket.

Over het algemeen bevatten brokken vaker plantaardige of gehydrolyseerde eiwitten. Deze beschouw ik als het minst geschikt voor je kat. Daarentegen hebben goedkopere natvoeren vaker ‘dierlijke bijproducten’. Ook hier heb je met natvoer meer kans dat je een betere kwaliteit eiwit krijgt, alhoewel je goed moet blijven opletten.

De vetten als energiebron

Naast eiwitten bestaan prooidieren uit vet. Vet heeft diverse voordelen voor je kat en sommige vetzuren zijn ook noodzakelijk om te overleven.

Smakelijkheid: Naast eiwit is vet volgens je kat lekker. Daarentegen kunnen ze koolhydraten niet proeven, omdat ze de smaakpapillen voor zoet missen op de tong. Ook verbetert vet de textuur.

Energie: Vet bevat 9 kcal per gram, terwijl eiwit en koolhydraat maar 4 kcal/gram bevatten. Dat betekent dat ze daarvan meer dan 2 keer zoveel moeten eten. Vet is dus een efficiënte caloriebron die energie levert voor metabolische processen, beweging, regulatie van lichaamstemperatuur, groeien en voortplanting.

Vitaminen: Sommige vitaminen zijn oplosbaar in vet, zoals vitamine A en D. Vet is nodig in het metabolische proces om deze vitaminen te verwerken en op te nemen.

Vacht en huid: Vetten leveren voedingsstoffen voor een gezonde en glanzende vacht en huid van katten.

Opbouw van celmembraan: Om elke celkern (nucleus) zit een membraan. Deze bestaat onder andere uit vetten die de celkern beschermen tegen invloeden van buitenaf.

Essentiële vetzuren: Sommige vetzuren kan je kat niet zelf aanmaken, zoals de omega-6 vetten linolzuur en arichidonzuur. Daarom moeten deze in de voeding zitten. Alhoewel omega-3 vetzuren niet als essentieel gezien worden, is de verhouding wel belangrijk. In prooidieren is deze omega 3:6 ongeveer 1:2, maar 1:5 tot 1:10 wordt ook als acceptabel gezien. Helaas ontbreekt deze informatie vaak op het etiket.

Hoeveel vet heeft je kat nodig?

In het wild verkrijgen katten ongeveer 46% van hun energie uit vetten.[1] In een experiment waarin ze zelf mochten kiezen, verlaagden ze dit naar 36%, waarbij ze kozen voor iets meer koolhydraten dan katten in het wild.[4]

Voor de beoordeling van voeding houdt ik de 36% ME aan als goed. Een voeding die minder vet bevat kan handig zijn voor katten met overgewicht, omdat dit vaak minder caloriedicht is. Omgekeerd kan een vetrijke voeding handig zijn voor katten met ondergewicht.

Hoe zit het met vetten in brok en natvoer?

Over het algemeen is natvoer vetter dan brok. Echter, omdat natvoer al dat vocht bevat, is het alsnog een stuk minder caloriedicht dan brokken.

Zo zitten brokken tussen de 350 tot 400kcal per 100 gram, terwijl natvoer meestal tussen den 70 en 110kcal per 100 gram zit. Ondanks dus dat het vetter is, wil dat niet direct zeggen dat je kat daar vet van wordt!

Sterilised voeding voor katten

In voeding voor gecastreerde katten worden in veel gevallen de vetten drastisch verminderd. Meestal gaat het om brokken, waardoor deze minder calorie dicht worden. Echter worden de vetten vaak vervangen door koolhydraten wat geen goed idee is.

Lees meer: Is sterilised nodig?

Heel weinig koolhydraten

Katten in het wild eten weinig plantaardig materiaal. Soms eten ze wat gras (meestal alleen de jonge sprietjes) of ze eten de gefermenteerde maaginhoud (alhoewel ze van grotere prooidieren dat soms laten liggen).

In het wild krijgen katten slechts 2% van hun energie uit koolhydraten. Planten (koolhydraten) hebben dan ook geen voedingsstoffen die je kat niet uit prooien kan krijgen.[1]

In het experiment waar katten zelf mochten kiezen, kozen katten voor ongeveer 12%ME koolhydraten.[4] Uit ditzelfde onderzoek bleek ook dat ze een koolhydratenplafond hadden die op ongeveer 25%ME lag. Daarna stopten veel katten uit zichzelf met eten, ondanks dat ze niet altijd hun eiwitdoel hadden gehaald.

Alhoewel sommige katten hier mogelijk wel overeen kunnen, raad ik dat niet aan en houdt ik de 25%ME als een vrij strenge grens aan. Zeker als het eiwitgehalte in een voeding ook nog onder de 40%ME duikt, ben ik hierin streng.

Lees meer: Koolhydraten voor katten

Graanvrij?

Velen kiezen graag voor graanvrij. Immers, graan hoort niet in het dieet van katten. Helaas worden deze granen vaak vervangen door glutenvrije granen (mais en rijst – en ja, dan heet het vaak alsnog ‘graanvrij!’) of aardappel en erwten.

Vaak wordt de vergissing gemaakt dat graanvrij ook koolhydraatarm betekent. Dat doet het niet. Sterker nog, sommige graanvrij varianten bevatten juist meer koolhydraten.

Mijn belangrijkste doel is om de koolhydraten zo laag mogelijk te houden. Verder maakt het mij weinig uit welke koolhydraatbron ze gebruiken, want ze hebben allemaal hun eigen nadelen. Dat gezegd hebbende, jouw kat heeft mogelijk wel een voorkeur waar je rekening mee wil houden.

Hoe zit het met koolhydraten in brokjes en natvoer?

Brokjes hebben altijd een zetmeelbron nodig om een brok te worden in plaats van gruis. De meeste brokken zijn daardoor vrij hoog in koolhydraten. Dit drukt ook de prijs: planten zijn nu eenmaal goedkoper dan vlees.

Dit betekent ook dat veel minder brokken door mijn eisen heen komen dan natvoeding. Natvoer bevat over het algemeen minder koolhydraten dan de meeste brokken (er zijn een paar uitzonderingen, dus ook hier geldt: blijf opletten!).

Trouwens, dat koolhydraten niet vermeld worden op het etiket, wil niet zeggen dat het er niet in zit. Gelukkig kun je dit zelf berekenen.

Ingrediënten: Wat zit er in kattenvoer?

Naast de specifieke ingrediënten voor eiwitten, vetten en koolhydraten, kijk ik ook naar de rest van de ingrediënten. In reviews benoem ik die soms ook, zoals yucca schidigera of natriumseleniet. Naast specifieke ingrediënten, kun je kijken naar:

De volgorde – De volgorde van de ingrediëntenlijst is van hoog naar laag in percentages. Van het eerste ingrediënt zit dus het meeste in en het laatste ingrediënt het minste in gewicht. Denk erom dat dit vóór verwerking is en vocht een vertekend beeld kan geven.

Specifieke vleessoorten – Het liefste wil je als eerste, maar beter nog de eerste vijf, gespecificeerde vleessoorten zien. Dus geen ‘vlees en dierlijke bijproducten’, maar ‘kip’ of ‘kalkoen’.

Ingrediënt Splitting Rule – Om het gewicht te verdelen, worden soms ingrediënten opgesplitst. Een voorbeeld is ‘maisgluten’ en ‘maismeel’. Zo kunnen ze vlees op nummer 1 zetten (dit wordt vaak als stelregel gebruikt). Als je gesplitste ingrediënten op zou tellen, kan het zomaar zijn dat dit meer is dan het vlees op nummer 1.

Suikers

Let daarnaast ook op toegevoegde suikers. Vaak genoeg zie je dit letterlijk als ‘suiker’ staan, maar soms wordt het ook anders genoemd: sucrose, dextrose, xylose, glucose, molasse, caramel[5], fructose. Dit zie je vaker bij natvoer dan bij droogvoer.

Het natuurlijke dieet van de kat als voorbeeld

Ik gebruik het natuurlijke dieet van de kat als voorbeeld om te bepalen welke voeding hieraan voldoet. Op basis daarvan denk ik dat rauwe voeding of een kwalitatieve natvoer de beste keuze zijn voor katten. Deze zijn over het algemeen rijk aan eiwitten en vetten, arm aan koolhydraten en zijn vochtrijke voedingen.

Vaak krijg ik het argument dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat rauw of natvoer beter is dan brok. Echter, er bestaat ook geen onderzoek waarvan ik weet dat op lange termijn aantoont dat brok beter is dan natvoer of rauw. Wel weet ik dat brok voor diverse ziekten een risicofactor is, waaronder blaasproblemen.

Hopelijk heeft dit artikel je geholpen wat achtergrond informatie te krijgen over het kiezen van een goede kattenvoer. Natuurlijk kun je hieraan ook je eigen voorkeuren aan toevoegen, zoals prijs en of je kat het lekker vind. Met de hoeveelheid keuzes die er zijn, kun je vast iets vinden.

Bronnen

[1] Plantinga ea (2011) Estimation of the dietary nutrient profile of free-roamng feral cats: Possible implications for nutrition of domestic cats

[2] Buckley en anderen (2011) Effect of dietary water intake on urinary output, specific gravity and relative supersaturation for calcium oxalate and struvite in the cat

[3] Laflamme en Hannah (2013) Discrepancy between use of lean body mass or nitrogen balance to determine protein requirements for adult cats

[4] Hewson-Hughes ea (2011) Geometric analysis of macronutrient selection in the domestic adult cat, Felis Catus

[5] Treat of Life: Van natvoer wordt je kat dik en andere sprookjes