Niet alleen bij mensen zien we steeds vaker overgewicht, maar ook bij katten. Het blijkt dat maar liefst een kwart tot de helft van onze huisdieren te dik zijn. Dat zijn maar liefst 1,25 tot 2,5 miljoen dieren! Sommige schattingen gaan zelfs door tot 60%.
Maar waarom worden onze katten te dik? Wat is de oorzaak van overgewicht bij katten?
Het hele simpele en korte antwoord is: hun calorie inname overstijgt hun calorie verbruik.
Liever gezegd: ze eten te veel en ze bewegen te weinig.
Maar overeten is best wel gek. Natuurlijk, een beetje vet op de botten helpt je door de de schaarse tijden heen. En vroeger kwamen die ook tijden met minder voedsel daadwerkelijk voor. Dan gebruikte je je vetlaagje. Maar als dat vetlaagje zoveel wordt dat bewegen lastig wordt en jagen niet meer gaat, dan dient het de overleving niet meer. Dus, waarom worden onze katten dan toch te dik?
Wat is 'te dik' voor je kat?
Weet je, door alle media en 'dikke katten' filmpjes is ons beeld van een normaal gewicht voor een kat verstoord geraakt. Het is moeilijk te bepalen hoe een te dikke kat eruit ziet, omdat we het ook steeds meer om ons heen zien.
Uit een Engels onderzoek bleek dat 50% van de eigenaren op de body condition score nummer 4 of 5 aanwees, zoals deze hieronder. "Zo ziet mijn kat eruit", zeiden ze. Echter is slechts 17% zich er van bewust dat dit te dik is.
Snap je? Het begint er al mee dat we niet door hebben dat onze kat te dik ís.
Het tweede probleem is dat we het soms ook rondom ontkennen. Ik snap het, het is niet leuk wanneer je te horen krijgt dat je kat te dik is. Ken je dat gevoel? Ik hoor dan ook veel redenen waarom dit een normaal gewicht is:
- Dit hoort bij dit ras.
- Het is gewoon een grote kat.
- Onder zijn vacht is ie perfect.
Of, de meest gehoorde: het idee dat overgewicht kwaliteit van leven weerspiegelt. Maar dat doet het niet. Sterker nog, overgewicht heeft vreselijke gevolgen voor je kat.
Het "niet weten", de ontkenning en overgewicht beschouwen als iets wat goed is, zijn 3 grote problemen die veel meer bij ons als kattenbaasjes leven dan bij de kat. Als we katten niet herkennen als 'dik', maar als 'gezond', hoeven we niets te veranderen. Zelfs waarschuwingen van de dierenarts worden in de wind geslagen.
Toch denk ik dat bewustwording een belangrijkste stap is in het terugdringen van overgewicht en obesitas onder katten (en ook honden overigens). We moeten leren wanneer katten dik zijn. Want aan dik zijn kleven grote nadelen, zowel direct als indirect. Zo is het moeilijk voor de kat om zich te bewegen, om te spelen en om zich te wassen. Tevens verhoogt het risico op hartkwalen, suikerziekte en kanker.
Twijfel jij of je kat te dik is? Controleer het hier.
Medisch: Je kat wordt te dik door een ziekte of medicijnen
Werd jouw kat ineens te dik?
Tenzij je net overgestapt bent naar een andere voeding, is een medische oorzaak waarschijnlijk. In slechts sommige gevallen is er sprake van een ziekte die obesitas in de hand werkt. Ondanks dat al deze ziekten niet vaak voorkomen bij katten, is het belangrijk dat je deze samen met de dierenarts uitsluit.
Voorbeelden van ziekten zijn:
- Een te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie), waardoor er te weinig thyroïde hormoon wordt aangemaakt. Hierdoor vertraagt het metabolisme.
- Cushings ziekte, waarbij de aanmaak van het hormoon glucocorticoïde wordt vergroot. Dit is eetlust opwekkend.
- Insulinoom: Een tumor in de alvleesklier verhoogt de aanmaak van insuline, waardoor een kat meer gaat eten en meer (vet)cellen aanmaakt
Ook kunnen bepaalde medicijnen voor gewichtstoename zorgen. Bijvoorbeeld prednison en prednisolon. Ook het spuiten van insuline kan daartoe leiden.
Omdat er altijd een medische oorzaak mogelijk is, raad ik aan om eerst een afspraak te maken bij je dierenarts als je ziet dat je kat ineens dikker wordt. Als je direct start met een dieet voor je kat terwijl er een medische oorzaak is, dan weeg jij straks misschien een ons, maar bij je kat verandert niets.
Castratie zorgt voor hormonale veranderingen
Wist jij dat een kat na castratie 10 tot 30% minder mag eten?
Meestal wordt het op 25% gehouden. Best veel toch?
Dit komt door hormonale veranderingen. Deze zorgen voor een hogere eetlust, maar ook een lager metabolisme en een betere vetopslag. Je kat wordt dus aan 2 kanten benadeeld.
Nu zijn er sommige katten die hier heel erg last van hebben. Wanneer deze katten op onbeperkt voer staan, dan gaan ze in een eating frenzy. Hun eetrem lijkt totaal verloren te zijn gegaan. Mogelijk is dit ook een interactie tussen genen en castratie.
Het is dus ontzettend van belang om zeker na castratie het gewicht en de eetlust van je kat in de gaten te houden. Voorkomen is absoluut beter dan genezen, want afvallen voor katten is geen makkelijke opgave.
Leestip: Zo weeg je je kat makkelijk.
Wordt je kat dik door brok?
Voeding speelt een rol in overgewicht en gewichtstoename. Ook bij katten. Meer nog dan beweging, omdat je sneller calorieën kunt eten dan verbranden.
Brok wordt nog steeds het vaakst gevoerd. Het is makkelijk, goedkoper dan natvoer en veel katten groeien hier mee op. Er zijn een aantal problemen met brokjes als het gaat om ongewenste gewichtstoename:
- Ze zijn erg caloriedicht
- Ze bevatten relatief weinig eiwit en veel koolhydraten
- Ze worden vaak extra lekker gemaakt
Deze combinatie maakt dat katten makkelijk teveel eten van brokjes. Net zoals dat het moeilijk is om die heerlijke praliné chocolade te laten liggen.
Wist je dat 10 brokjes te veel eten elke dag, na een jaar leidt tot een 0,5 kilo gewichtstoename? In mensentaal is dat ongeveer 9 kilo!
Daarentegen is natvoer juist vocht- en eiwitrijk. Dit zijn 2 dingen waardoor een kat zich meer verzadigd voelt. Het blijkt ook dat ze hiervan uit zichzelf minder eten.
Bovendien wordt brok vaak gecombineerd met ad libitum voeren. Dat betekent dat er onbeperkt brok staat. Vaak op 1 plek, met weinig uitdaging voor je kat. Hoe makkelijk is het voor je kat om uit verveling te veel te eten?
Het onderschatten van snoepjes en extraatjes
We verwennen onze katten graag met iets lekkers. Ik ook. Het is heerlijk om te zien hoe Lapje geniet van de snoepjes en het is ons momentje.
Maar net als met mensensnacks heb je verschillende soorten snacks. Sommige zijn erg calorierijk. Denk aan melk of kaas. Als er dan ook nog meer dan kattenporties wordt gegeven, tellen de calorieën die extra binnen komen snel op. En dat kan op termijn leiden tot gewichtstoename.
Weet je hoeveel eten je kat mag?
Wist jij dat het etiket vaak overschat hoeveel eten jouw kat mag?
Dat komt omdat er heel vaak geen rekening wordt gehouden met castratie. Leeftijd en activiteit worden nog minder vaak meegenomen in de aanbevelingen.
Hierdoor kan het heel goed zijn dat je per ongeluk te veel voert. Misschien maak je je zelfs wel zorgen dat je kat te weinig eet, terwijl dat helemaal niet het geval is.
Bovendien speelt er nog een psychologisch effect. Wanneer je de aanbevolen hoeveelheid brokjes afweegt, lijkt het weinig. Zeker als je het ook nog verdeelt in 4 porties. En als het dan ook nog op een groot bord ligt... Ons brein kan daar niet mee omgaan. En dan geven we snel een beetje meer, want "jeetje, dit lijkt wel heel weinig, niet?"
Leestip: Hoeveel voer mag je kat per dag?
Onze katten worden lui
Als katten hun eigen maaltje moeten versieren, jagen ze meerdere keren per dag. Dat is niet altijd succesvol. Dat betekent ook dat ze soms wat meer eten dan nu nodig is, als anticipatie dat ze zometeen niets vangen. Op zich een goede lange termijn strategie om een tijden van schaarste op te vangen met de tijden van overvloed.
In onze huizen echter is elke 'jaagactie' geslaagd: hun bakje staat klaar. Dat betekent dat in plaats van slapen - jagen - eten het nu slapen - eten - ehhh, nietsdoen, is geworden. Zeker binnenkatten hebben hier last van.
Dit betekent aan de ene kant dat katten altijd toegang hebben tot voer (energie), maar aan de andere kant lang niet zoveel energie hoeven te gebruiken als een kat die zijn eigen maaltijdjes verzorgt. Deze onbalans leidt tot overgewicht.
Bovendien denken veel eigenaren dat bewegen de belangrijkste factor in de vergelijking is.
Maar als je meer gaat bewegen, past je metabolisme zich hierop aan. Daardoor gaat het afvallen steeds langzamer of stopt zelfs. Ik denk dat beweging heel belangrijk is, maar dat het soort voer en vooral de hoeveelheid voer nog veel belangrijker zijn als het gaat om gewichtsverlies / gewichtsbehoud.
(Let wel: bewegen heeft nog veel meer voordelen, zoals stress vermindering!).
Emotie-eten voor de kat
De omgeving kan een rol spelen in het overeten. Er zijn katten die zichzelf kunnen redelijk reguleren en die niet veel eten.
Maar het tegenovergestelde bestaat ook: katten die dit flink overeten. Dit kan verschillende oorzaken hebben.
Pijn
Katten zijn meesters in het verbergen van pijn. Dat komt omdat ze niet alleen jager zijn, maar ook prooi voor grotere dieren. En een dier dat zwak is, is een makkelijke prooi. Om de pijn te verzachten kan een kat gaan eten. Vandaar dat het heel belangrijk is dat je altijd naar de dierenarts gaat wanneer je opmerkt dat je kat teveel eet.
Stress
Net als bij mensen kan een kat stress weg-eten. Het wordt dan een copingmechanisme, een manier om om te gaan met des stress. Die stress kan door allerlei dingen komen. Een grote verhuizing of verbouwing. Een slechte relatie met de andere katten. Ruzie met een buurtkat. Geen rustige momentjes maar altijd aangehaald worden.
Er kan ook voerstress zijn. Een strijd rondom eten. Dat kan zijn omdat een andere kat de weg naar het voer blokkeert. Of omdat katten gedwongen naast elkaar moeten eten. Wist je dat dat voor een solitaire jager zoals een kat heel moeilijk is? Ze eten bijna nooit samen een muis - die is veel te klein om te delen.
Verveling
Ik noemde hem net al even. Wat als er niets anders te doen is, behalve die berg met brok op te eten?
We zien onze katten vaak als onafhankelijk en makkelijk, maar ze hebben wel degelijk enorme nood aan stimulans. In het wild is dat jagen. In huis is dat spelen, werken voor je eten en vanuit hoogte observeren. Ons huis inrichten door de ogen van de kat maakt hierin een enorm verschil.
Geschiedenis: zwerfkatjes en te vroeg bij mama weg
De geschiedenis kan er ook voor zorgen dat je kat overeet. Als hij bijvoorbeeld langere tijd een zwerfkat is geweest, waar het onzeker was wanneer hij zijn volgende maaltijd had, kan dit gedrag zich doorzetten. Ook al is er nu voldoende voer beschikbaar, hij zal blijven schrokken en overeten.
Ook blijkt dat kittens die vroeg bij de mama worden weggehaald er een lichamelijke reactie in stand wordt gezet die kan leiden tot overeten. Vandaar dat tegenwoordig wordt geadviseerd om kittens tot zeker 12 weken bij de mama te laten. In de periode van 8 tot 12 weken leren ze nog zoveel, je zult verbaast zijn hoeveel positieve effecten dat heeft gedurende hun hele leven!
Je kat wordt dik door een combinatie van redenen
Katten worden dikker door een combinatie van redenen. Hoe meer boxjes worden afgevinkt, hoe groter de kans is dat je kat zichzelf overeet en dik wordt. Dit kan komen door een genetische aanleg, de voeding, emotie-eten en/of te weinig beweging. En in 9 van de 10 keer is het een combinatie van problemen die allen aangepakt moeten worden.
Wil jij je kat laten afvallen? Hier vind je alvast tips om te beginnen met afvallen voor je kat.
Bronnen:
Cijfers over obesitas: LICG, AD (krantenartikel) en PDSA (onderzoek PDF)
Teng, K. T., McGreevy, P. D., Toribio, J. A. L., & Dhand, N. K. (2020). Positive attitudes towards feline obesity are strongly associated with ownership of obese cats. PloS one, 15(6), e0234190.
Rowe, E., Browne, W., Casey, R., Gruffydd-Jones, T., & Murray, J. (2015). Risk factors identified for owner-reported feline obesity at around one year of age: Dry diet and indoor lifestyle. Preventive Veterinary Medicine, 121(3-4), 273-281.
Rowe, E. C., Browne, W. J., Casey, R. A., Gruffydd-Jones, T. J., & Murray, J. K. (2017). Early-life risk factors identified for owner-reported feline overweight and obesity at around two years of age. Preventive Veterinary Medicine, 143, 39-48.
Öhlund, M., Palmgren, M., & Holst, B. S. (2018). Overweight in adult cats: a cross-sectional study. Acta Veterinaria Scandinavica, 60(1), 1-10.
Serisier, S., Feugier, A., Venet, C., Biourge, V., & German, A. J. (2013). Faster growth rate in ad libitum-fed cats: a risk factor predicting the likelihood of becoming overweight during adulthood. Journal of nutritional science, 2.
Wall, M., Cave, N. J., & Vallee, E. (2019). Owner and cat-related risk factors for feline overweight or obesity. Frontiers in veterinary science, 266.
