Ik lees behoorlijk veel kattenvoer labels voor het analyseren van kattenvoer. In de afgelopen 4 jaar waren dat er toch zeker meer dan 600, niet eens overdreven.

Meer dan eens kom ik met name in de ingrediënten toevoegingen van brokjes “DL-methionine” tegen. En niet alleen in urinary diëten tegen blaasgruis, maar ook in reguliere “normale” kattenvoer.

Ik vroeg me hierdoor al snel af: Wat is DL-methionine eigenlijk? En waarom zit het zo vaak in kattenvoer verwerkt? Is dat een gevaar voor onze katjes, en zo ja, bij welke hoeveelheden dan?

Als deze vragen jou ook bezig houden, lees dan verder.

Wat is DL-methionine?

Methionine is een aminozuur. Een aminozuur is een bouwsteentje van eiwitten. Methionine is ook nog essentieel voor de kat. Dat betekent dat hij het niet zelf kan aanmaken in het lichaam, maar dat het dus in het dieet moet zitten.

Van nature zit L-methionine in vlees en vis, maar ook in groene groenten. Denk bijvoorbeeld aan broccoli, groene erwten, spruitjes en spinazie.[1]

Methionine wordt onder andere gebruikt om taurine, cysteïne en carnitine bruikbaar te maken voor het lichaam. Dit zijn 3 ander soorten aminozuren. Ook zorgt het ervoor dat selenium en zink (beide mineralen) opneembaar zijn voor het lichaam.

Wanneer er onvoldoende methionine in het dieet van je kat zit kan dat leiden tot gewichtsverlies, lethargie (loomheid, vermoeidheid) en abnormaal veel afscheiding bij de oogjes die de oogleden zelfs kan afsluiten.[2]

Dat wil je natuurlijk niet, dus een beetje methionine is noodzakelijk.

Volgens de NRC is dat minstens 3500mg/kg dieet.

Zou een kat (4kg) 50 gram brok eten, dan kom je uit op grofweg 175mg per dag minimaal.

Het Fediaf stelt dit op 2300mg/kg op droge basis of 570mg per 1000kcal voor de gecastreerde kat. Kittens hebben een iets hogere minimale behoefte.[3]

Waarom wordt DL-methionine in kattenvoer toegevoegd?

Methionine is dus belangrijk voor katten en moet in de voeding zitten.

Deze kan komen uit ingrediënten, vooral vlees en vis. Plantaardige toevoegingen zijn niet zo rijk aan methionine, met als uitzondering mais gluten meel.[4]

Daarnaast kunnen ze het synthetisch toevoegen.

En daar komt de DL-methionine om de hoek kijken.

Dit kan een legitieme reden zijn om te zorgen dat de voeding voldoet aan alle minimale eisen. Aan de andere kant kun je je afvragen of je dan niet liever een voeding wilt dat rijker is aan natuurlijke methionine, oftewel: meer vlees.

De tweede reden is om de urine minder sterk te laten ruiken.

Methionine bindt zich namelijk aan ammoniak. Daardoor ruikt de urine minder sterk, oftewel: het stinkt minder.[5]

Dat kan positief zijn. Urine die te sterk ruikt kan jagers aantrekken. Aan de andere kant kan deze geur je juist vertellen dat er iets mis is: een sterke ammoniak lucht kan duiden op een bacteriële infectie of (milde) uitdroging.

De derde reden is om de urine te verzuren.

Dat is dus tegen blaasgruis, of eigenlijk specifieker: struviet in de blaas.

Wanneer katten een op planten gebaseerd voer krijgen, beginnen de nieren urine te produceren met een pH waarde van 7.0 of meer.[6] Dit is ook een zeer reëel risico bij vegetarische of vegan diëten voor katten.[7]

Waarom is de urine pH zo belangrijk, denk je nu?

Nou, wanneer die boven de 7 uitkomt wordt de kans op struviet vorming aanzienlijk groter. Als de urine pH onder de 6,5 komt (maar liever niet onder de 6), dan is de kans op struviet bijna niet bestaand.[8]

Daarom worden aan deze voedingen dus verzurende stoffen toegevoegd.

DL-methionine is daar een van, maar er kan ook ammoniak chloride of fosforzuur worden gebruikt.

Is DL-methionine slecht voor je kat?

Zoals met alle voedingsmiddelen is een eenduidig antwoord niet te geven. In sommige gevallen helpt het een kat enorm om de pH waarde van de urine naar beneden te brengen of op peil te houden.

Aan de andere kant zijn er ook bijwerkingen op korte termijn en lange termijn.

Op korte termijn zijn dit onder andere overgeven (vaker dan “normaal” en anders dan haarballen), diarree en verlies van eetlust.

Bij kleinere hoeveelheden DL-methionine kan het zijn dat deze symptomen na een week wegtrekken, alsof het lichaam zich heeft aangepast.

Heinz bloedarmoede (Heinz Body anemia)

Bij Heinz bloedarmoede worden rode bloedcellen vernietigd. Uien kunnen ditzelfde effect hebben op je kat (vanaf 5 gram ui per kilo lichaamsgewicht, dus dat is behoorlijk wat[9]).

Symptomen hiervan zijn lethargie, slapheid, bleek tandvlees, moeizame ademhaling en hartruis.

Heinz Body Anemia kan bij katten optreden vanaf 1 gram (=1000mg) methionine per kilo lichaamsgewicht van de kat.[10] Dat zou binnen 6 tot 10 dagen al optreden. Dit is dus duidelijk te veel.

Bij 0,5 gram (= 500 mg) methionine per kilo lichaamsgewicht hadden katten tussen 17 en 31 dagen hier enigszins last van, maar dit klaarde daarna op ondanks dat dezelfde hoeveelheden methionine werden gevoerd. [11]

Te zure urine en de kans op calcium-oxalaat stenen

Struviet was altijd de nummer 1 kristal in de urine van katten. Toen diervoeders doorkregen dat voeding hoog in koolhydraten hieraan bijdraagt, voegden zij urine verzuurders zoals DL-methionine toe.[12]

Dit kan tot gevolg hebben dat door te agressieve verzuring of te lang voeren van een verzurend dieet de urine verzuring doorslaat. Deze komt dan onder een urine pH van 6 uit. Dat werkt een ander soort gruis in de hand, namelijk calcium-oxalaat (‘ca-ox’) stenen.

In 1981 was nog 78% struviet en 1% oxalaat. Tegen midden jaren ’90 was nog maar 43% struviet en kwamen calcium-oxalaat stenen op een gedeelde eerste plek met ook 43% van de gruis.[13] (grafiek: [14])

Nu is het vervelende dat calcium-oxalaat niet met een dieet opgelost kan worden. Dit moet operatief gebeuren. Dat kost je niet alleen extra geldt, maar het is ook stressvoler voor je kat. Bovendien kunnen kristalen zich zowel vormen in de blaas als (nog erger) in de nieren, waarbij die laatste nog veel moeilijker bereikbaar zijn.[15]

Nierfalen, kaliumtekort (hypokaliëmie) en metabolische acidose

Nierfalen, kaliumtekort (hypokaliëmie) en metabolische acidose beïnvloeden en versterken elkaar.[16]

Acidose is de verzuring van het bloed. Zelfs een kleine verzuring kan grote gevolgen hebben, zeker op langere termijn. Het stimuleert de afbraak van eiwitten en vermindert eiwit opbouw.

Dit heeft ook weer effect op de nier gezondheid.[17] Deze moeten harder werken. Ze gaan ook meer uitscheiden in de urine. Niet alleen de stoffen die niet meer nodig zijn, maar ook mineralen die eigenlijk nog wél nodig zijn. Zoals kalium en calcium.

Een tekort aan kalium (hypokaliëmie) komt meestal door veelvuldig overgeven of nierfalen.[18] Het kan ook komen omdat de voeding te laag is in kalium, wat in urinary voeding soms het geval lijkt te zijn.

De uitscheiding van extra calcium gecombineerd met een te zure urine pH kan ook de aanmaak van calcium-oxalaat gruis weer bevorderen.

In eerste plaats schrok ik hier heel erg van. Jij misschien ook.

Maar het is ook belangrijk je af te vragen: Wanneer krijg je kat dan teveel DL-methionine? Hoeveel DL-methionine is veilig?

Hoeveel DL-methionine is veilig, en hoeveel is te veel?

Zonet had ik het al even over het minimum opgesteld door het NRC. Dat was 3.500mg per kilo dieet.

De gemiddelde gecastreerde kat van 4 kilo mag 50 gram brokjes per dag. Dan krijgt hij 175 mg per dag binnen als minimum.

Per kilo lichaamsgewicht komt dat neer op grofweg 44mg.

Zonet vertelde ik ook dat pas bij 500mg methionine per kilo lichaamsgewicht er enigszins bloedarmoede ontstond, alhoewel katten zich ook weer min of meer op aanpasten.

Dat is dus 11 keer zo veel als de minimum aanbevolen hoeveelheid!

Tevens ook interessant: De NRC stelt dat voor kittens 13.000mg/kg de veilige bovenste limiet is (“SUL” = Safe Upper Limit).[19]

Dat zou neerkomen op 650 mg per dag of 163 mg per kilo lichaamsgewicht voor een volwassen gecastreerde kat van 4 kg.

Nou mogen adults wat minder waarschijnlijk, maar zelfs deze hoeveelheid is nog 3,7 keer zoveel als het minimum.

Zelfs al zouden we 70% van die SUL nemen kom je nog op 9100mg per dag, of 114 mg per kilo lichaamsgewicht.[20]

En hoe zit dat dan in de praktijk, in de voedingen die je je kat voert?’

Een van de hoogst hoeveelheden die ik heb gezien die werd toegevoegd aan de voeding, is 5.000 mg per kg.

Uitgaande van 5.000 mg per kilo en de kat die weer 50 gram eet, krijgt hij 250mg binnen. Per kilo lichaamsgewicht is dat 62,5mg.

Dat is nog steeds

• 2,6 keer zo weinig als het NRC kittens maximum
• of 1,8 zo weinig 70% van het kitten maximum
• en 8x zo weinig als het punt van Heinz Body Anemia problemen die na een week vervaagden.

Waarschijnlijk is de totale hoeveelheid methionine nog iets hoger door het gebruik van vlees, vis of maisglutenmeel. Het is dus niet alleen de toegevoegde DL-methionine, maar ook de ingrediënten die hierin een rol spelen.

Maar zoals je ziet is die speelruimte er wel. Vergeet niet dat andere voedingen die minder DL-methionine toevoegen er door de ingrediënten wel degelijk ook een hoeveelheid is toegevoegd.

Overzichtje van de cijfers

BW = Body Weight (lichaamsgewicht)
SUL = Safe Upper Limit (hoogste veilige maximum)
MET = methionine
*Kat = Gecastreerde kat van 4 kg die gemiddeld 50 gram brokjes mag (gezien over +- 250 brokanalyses)

DL-methionine in kattenvoer: gevaarlijk of niet?

DL-methionine is niet de duivel. Het kan helpen de pH waarde van de urine te corrigeren. Onthoud ook dat er methionine zit in vlees, vis of maisgluten.

Zoals genoemd zitten er wel risico’s aan te hoge hoeveelheden methionine. Overgeven, diarree en verlies van eetlust kunnen in de eerste week ontstaan en aanhouden. Zie je dat, kijk dan eens serieus naar de voeding die je geeft.

Daarnaast kunnen serieuze medische problemen ontstaan als een verzurend dieet te agressief is en/of te lang wordt gegeven. Dit is de reden waarom ik absoluut afraad gezonde katten een urinary dieet te geven! In deze blog schrijf ik daar meer over.

Nu is het wel zo dat het beter zou zijn als de methionine uit een natuurlijk bron komt, zoals vlees. Dit verdient altijd mijn voorkeur over een supplement.

Laat ik grofweg de indeling maken dat zodra er meer dan 3.000 mg/kg dieet in de (brok) voeding is toegevoegd, dan gaat er eigenlijk iets mis in de voedingswaarde van de ingrediënten. Het is niet toxisch, maar wel opmerkelijk voor de kwaliteit van de voeding. Een punt van kritiek zeg maar.

Als de rest nog goed uit de bus komt, kan het zijn dat ik de voeding alsnog wel aanbeveel. Het gaat immers ook om een totaal plaatje. Maar ik neem het dus wel mee in m’n overweging.

Met nieuwe kennis komen nieuwe inzichten. Op basis daarvan heb ik dit artikel in januari 2021 geupdate.

Bronnen

[1] Wikipedia: Methionine (Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Methionine)

[2] NRC (2018) Nutritional requirements of dogs and cats (p.127)

[3] Fediaf Nutrional Guidelines (augustus 2018)

[4] Case, Daristotle, Hayek, Raasch (2011) Canine and Feline Nutrition, hoofdstuk 30 (p.361 – 369)

[5] Dr. Nicholas Dodman (09 julu 2015) Methionine for dogs and cats (Pets Place Library)

[6] Dr. Díaz (13 mei 2019) AnswersL Cat urine pH, why it matters (Feline Nutrition blog)

[7] Knight, A., & Leitsberger, M. (2016). Vegetarian versus meat-based diets for companion animals. Animals, 6(9), 57.

[8] Case, Daristotle, Hayek, Raasch (2011) Canine and Feline Nutrition, hoofdstuk 30 (p.361 – 369)

[9] Dierenkliniek De Wetering (zonder datum, opgevraagd 21-01-2021) Vergiftiging (blog)

[10] Maede, Hoshina, Inaba, Namioka (1989) Methionine toxicosis in cats

[11] Maede, Hoshina, Inaba, Namioka (1989) Methionine toxicosis in cats

[12] Feline Nutrition Awareness Effort (FNAE, opgevraagd 21-01-2021) Idiopathic diseases: “Urinary tract problems / feline urologic syndrome (FUS)” (blog)

[13] Mineralen ter preventie van struviet- en calciumoxalaatstenen bij de kat (2011-2012 – PDF)

[14] Feline urolith epidemiology: 1981 to 2010 (2011 – artikel)

[15] Feline Nutrition Awareness Effort (FNAE, opgevraagd 21-01-2021) Idiopathic diseases: “Urinary tract problems / feline urologic syndrome (FUS)” (blog)

[16] Case, Daristotle, Hayek, Raasch (2011) Canine and Feline Nutrition, hoofdstuk 30 (p.361 – 369)

[17] Elliott (2008) Metabolic Acidosis – What it means and what to do (artikel)

[18] Ward (DVM) VCA hospitals: Hypokalemia or low potassium Levels in Cats

[19] NRC (2018) Nutritional requirements of dogs and cats (p.128)

[20] Kittens mogen als minimum 5.000mg per kg voer vs 3500mg die adult mogen. Dat is 70% van het totaal. Gezien er geen SUL is voor adults, heb ik deze *grove inschatting op deze manier gemaakt.

[21] Maede, Hoshina, Inaba, Namioka (1989) Methionine toxicosis in cats

[22] Hoogst gevonden toegevoegde DL-methionine in een reguliere brok.