Light kattenvoer voor afvallen: Calorie arm, en verder?

Steeds meer katten zijn te dik. Schattingen geven aan dat 20 tot 50% van de katten overgewicht heeft of obees is.

Voor deze katten wordt vaak geadviseerd dat ze afvallen. Maar welke voeding moet je daarvoor kiezen? In dit artikel ga ik dieper in op de ideeën achter light voeding voor katten die moeten afvallen.

Wil je liever lezen welke specifieke voedingen je kunt geven, klik dan hier.

Calorieën in het voer

Calorieën (kcal) is de energie in de voeding. Deze komen van eiwitten, vetten en koolhydraten. Bij brokken zitten deze normaal rond de 3500 tot 4000 kcal per kilo voer. Bij natvoer is dit rond de 1000 kcal per kilo.

Het FEDIAF stelt in de “Code of Good Labelling Practice for Pet Food” (p.45) dat light kattenvoer 15% minder calorieën moet bevatten dan een vergelijkbare gemiddelde volwassen kattenvoer.[1]

Het AAFCO (Amerika) stelt dat light droogvoer minder dan 3250 calorieën per kilo bevat en natvoer minder dan 950 calorieën per kilo.

Waarom zouden we calorieën verminderen in kattenvoer?

Om een kat te laten afvallen, mag hij minder energie eten. Maar simpelweg de hoeveelheid voer verminderen is niet altijd de beste of gewenste optie.

Een belangrijke reden om light voeding te maken / gebruiken, is dat hiermee alleen de energie beperkt wordt. Zou je een normale voeding drastische verminderen, dan verminder je niet alleen de energie inname, maar ook andere belangrijke voedingsstoffen.[2]

Tevens kun je door het aantal calorieën per gram te verminderen meer voeren in grammen. Als je een voeding van 1 kcal/gram vergelijkt met eentje met 4 kcal/gram, dan kun je van de eerste 4 keer zoveel eten zonder meer calorieën binnen te krijgen.

Doordat je kat meer kan eten, wordt de maag meer gevuld. Als de maag uitzet worden er hormonen afgegeven die tegen het brein zeggen: ‘ik ben vol hoor! Stop maar met eten’.

Water toevoegen: vochtrijke voeding

Door water toe te voegen aan een voeding, worden de calorieën verdund. Hierdoor kunnen katten van vochtrijke voeding aanzienlijk meer eten in grammen, zonder dat ze meer calorieën binnen krijgen.

Ook blijkt dat katten uit zichzelf minder eten van een vochtrijke voeding dan een vochtarme voeding. Bij diëten waarbij alleen het vochtpercentage werd aangepast, bleek dat het niet uitmaakt of de brok gehydreerd wordt (tot 80%)[3] of dat er een natvoer[4] wordt gebruikt.

Zodra er vocht toegevoegd wordt, dalen de kcal die per kilo lichaamsgewicht wordt gegeten.

Dit suggereert dat het volume van het dieet (aantal grammen) de kat beperken in hoeveel hij kan eten in een maaltijd.

Waarom zijn eiwitten zo belangrijk bij gewichtsverlies?

Katten zijn carnivoren. Ze hebben daardoor meer eiwitten nodig dan bijvoorbeeld mensen of honden. Tijdens het afvalproces is dit extra belangrijk.

Behoud van spiermassa

Een eiwitrijk dieet heeft namelijk een positief effect heeft op de lean body mass. Dit is het vetvrije gedeelte, dat grotendeels bestaat uit spiermassa. Spiermassa bepaalt namelijk tot wel 95% van de energieverbranding. Hoe meer spiermassa, hoe meer energie verbruikt wordt.

Laflamme en Hannah lieten in 2005 zien dat een dieet met meer dan 45%DM eiwit versus een controledieet met 35%DM eiwit zorgde voor meer vetverlies en minder spiermassa verlies.[5] Mogelijk heeft het ook een preventieve rol in de ontwikkeling van leververvetting.

Thermische effect

Een tweede reden is dat voor de verbranding van eiwitten meer energie nodig is dan voor koolhydraten. Vetten worden het makkelijkste verbrand. Dit wordt het “thermische effect” genoemd. Het is verschil tussen metaboliseerbare energie (ME) en net energie (NE).

Dit is belangrijk, omdat voor de metaboliseerbare energie van eiwit en koolhydraten 3,5 kcal per gram wordt gerekend. Echter is de net energie, dat wat overblijft na verwerking door het lichaam, veel minder. Volgens Ngyen kan dit tot wel 12% verschillen.[6] Een eiwitrijk dieet heeft dus minder beschikbare energie voor het dier dan een koolhydraatrijk dieet.

Er zijn dan ook aanwijzingen die stellen dat katten van een eiwitrijk dieet meer kunnen eten en toch gewichtsverlies kunnen behalen.[7] Hierdoor kan ook de intensiteit van calorie reductie vermindert worden.

Vetten en calorie reductie

Bij de traditionele gewichtsverlies kattenvoer wordt het vet drastisch teruggeschroefd. De redenering hierachter is dat vet 2,25 keer zoveel calorieën bevat als koolhydraten en eiwitten. Door het vet te beperken, kun je de voeding minder calorierijk maken. Bij traditionele ‘calorie reducerende’ diëten is dat minder dan 10% op droge basis.[8]

Vet zorgt voor smakelijkheid. In een onderzoek werd 25% vet verkozen boven 10% of 50% vet van het dieet.[9] Bij een lagere hoeveelheid vet kan dat dus ook leiden tot minder eten.

Koolhydraten: het koolhydratenplafond en de bloedsuiker

Ook koolhydraten kunnen een beperkend effect hebben. Dit komt door het koolhydratenplafond van ongeveer 25% van de calorieën.[10] Bij voedingen die meer energie leveren uit koolhydraten, kan het dus zijn dat de kat zich makkelijker kan inhouden om te veel te eten.

Of dit iets is wat je moet nastreven, is twijfelachtig. Veel koolhydraten kunnen namelijk ook zorgen voor een (chronisch) verhoogde bloedsuiker. Rijst heeft dit effect nog sterker. Dit kan zelfs (pre) diabetische waarden aannemen.[11]

Tevens zorgt een hoge bloedsuiker voor een verhoogde afgifte van insuline. Insuline hecht zich ook aan de ontvangers (‘receptoren’) van vetcellen, waardoor de energie daar uit niet meer opgenomen kan worden. Minder koolhydraten kunnen zorgen voor een verschuiving van energie opslag naar energie gebruik uit lichaamsvet.[8]

Vezels: energie reductie

Vezels kunnen ook gebruikt worden als energie verdunner. In brokken is dit vaak de verkozen methode. Daarnaast zouden vezels verzadigen en neemt het hongergevoel af doordat er meer inhoud is in de maag en darmen. Deze geven hormonen af door het oprekken van de wanden aan de hersenen, die zeggen: “ik zit vol!”.

In traditionele calorie reducerende light kattenvoer zit hierom vaak meer dan 10% vezels op droge basis.

Het nadeel is dat je niet eeuwig vezels kan blijven toevoegen. Daardoor houdt de energie verdunning een keer op. Dit probleem is met water veel minder aan de orde.

Een tweede nadeel is het effect van (hoge) hoeveelheden vezels op de verteerbaarheid van andere voedingstoffen. Dit kán positief uitgelegd worden, want verminderde opneembaarheid van energie van grofweg 2 tot 8% zorgt ook voor afvallen.

Echter leidt dit ook tot mindere opname van eiwitten en de opname van diverse mineralen, waaronder zink, calcium, ijzer en fosfor. Bij onoplosbare vezels, zoals cellulose en bietenpulp, is dat meer aan de orde dan bij oplosbare vezels.[12]

Een meer praktisch nadeel is de poep: de hoeveelheid zal drastisch toenemen en waarschijnlijk aanzienlijk meer stinken. Ook kan je kat meer scheten gaan laten.

De traditionele calorie reductie versus metabolic control

Traditioneel werd gedacht voor afvallen: als je maar minder calorieën eet, dan val je vanzelf af. Gewicht werd geacht een optelsom te zijn van calorie inname min calorie gebruik. Bij een overschot kom je gewicht aan, terwijl bij een tekort je afvalt.

Daarom werden calorie gereduceerde diëten voor katten ontwikkelt. Deze zijn over het algemeen laag in vet en rijk aan vezels.

De tegenhanger van tegenwoordig is de metabolic control. In mensenvoeding wordt deze aanpak ook wel ‘low carb’ (laag in koolhydraten) genoemd. Hierin zijn eiwitten verhoogd en koolhydraten en vezels lager.

Voor beide diëten zijn aanwijzingen dat ze leiden tot gewichtsverlies. Daarbij is het wel van essentieel belang dat er maaltijden gevoerd worden en niet onbeperkt.

Aanbevelingen voor beide diëten zien er als volgt uit: [8]

Alle percentages zijn op droge basis (DM).
> betekent 'groter dan', < betekent 'kleiner dan'.

Voeding: Wat is de beste manier om je kat te laten afvallen?

Ondanks dat met beide diëten resultaat geboekt kan worden, heb ik een voorkeur voor een metabolic control aanpak, het liefst op basis van een natvoer.

• De hogere eiwitten zorgen voor meer vetverlies en minder spiermassa verlies. Alhoewel niet bewezen, is het vermoeden dat dit op lange termijn het jojo effect tegen gaat.
• Tevens bevat het minder koolhydraten, waardoor je de kans op (pre) diabetes verkleint. Immers, katten met overgewicht hebben hierop al een verhoogd risico.
• Ook de lagere hoeveelheid vezels spreekt me aan, door minder gasvorming in de darmen die tot lichamelijk ongemak kunnen leiden.
• Het vochtgehalte in het natvoer zorgt voor minder eten, waardoor de strijd om eten minder wordt (plus, katten zijn hierdoor beter gehydrateerd).

Ik denk oprecht dat deze aanpak op langere termijn beter is, omdat:

1. Er worden meer spieren behouden, waardoor het energiegebruik hoger blijft
2. Er kan meer gevoerd worden in grammen, waardoor de hongerstrijd minder is (zowel in je eigen hoofd als vanuit je kat).

Ben je nieuwsgierig welke voedingen ik specifiek aanbeveel voor je obese kat, volg dan zeker de training "Verantwoord Afvallen voor Katten". Daarin zitten de beste voedingen voor afvallen voor je kat.

Bronnen

[1] Fediaf (2018) Code of Good Labelling Practice for Pet Food. Te downloaden via hun website hier.

[2] Helaas heb ik hierover nog steeds geen precieze cijfers gevonden wanneer dit optreedt en daarom kan ik hierover dus niets zeggen.

[3] Alexander en anderen (2014) The effect of reducing dietary density via the addition of water to a dry diet on body weight, energy intake and physical activity in adult neutered cats.

[4] Wei en anderen (2011) Effects of water content in a canned food on voluntary food intake and bodyweight in cats.

[5] Laflamme en Hannah (2005) Increased dietary protein promotes fat loss end reduces loss of lean body mass during weight loss in cats.

[6] Zoals beschreven door Castrillo en anderen (2009) Methods for predicting the energy value of pet foods.

[7] Vasconcellos en anderen (2009) Protein intake during weight loss influences the energy required for weight loss and maintenance in cats

[8] Small Animal Clinical Nutrition, 5^de editie, hoofdstuk 27

[9] Kane en anderen (1981) Acceptability and digestibility by adult cats of diets made with various sources and levels of fat

[10] Hewson-Hughes (2011) Geometric analysis of macronutrient selection in the adult domestic cat, Felis Catus

[11] Voor bronnen en achtergrond zie het artikel: veroorzaken koolhydraten diabetes?

[12] Small Animal Clinical Nutrition, 5^de editie, hoofdstuk 5